Conditiescore melkvee

Inleiding
De conditie van de koe varieert nogal gedurende de lactatie. In de eerste weken na het afkalven verliest de koe een deel van het lichaamsvet. Dit wordt gebruikt voor de vorming van melk. De moderne melkkoe produceert zoveel melk dat ze niet voldoende voer kan opnemen om dezelfde conditie te behouden. Ze verkeert dan in een negatieve energiebalans. In de eerste twee maanden vinden we het normaal dat de koe conditie verliest, daarna moet de koe langzamerhand weer wat gaan groeien. De melkgift wordt dan geleidelijk wat minder terwijl de voeropname is toegenomen.

Voor de gezondheid van de koe maar ook voor de melkproduktie en de vruchtbaarheid is het belangrijk dat de koe na het afkalven niet te veel in conditie achteruit gaat. De de koe moet na twee tot drie maanden weer uit het dal klimmen. Het is daarom belangrijk dat de koe voldoende energie krijgt aangeboden en dat ze het voer goed verteert. Het voer moet van voldoende kwaliteit zijn, voldoende energie bevatten en het gehele rantsoen moet in balans zijn om de (pens)vertering zo goed mogelijk te laten verlopen.

Op het moment van afkalven mag de koe niet te vet zijn. Vette koeien hebben kans op leververvetting, waardoor de lever niet meer goed functioneert. Zulke koeien vreten in de periode rond het afkalven vaak slecht en ze gaan in het begin van de lactatie te snel in conditie achteruit. Ze hebben een veel grotere kans om melkziekte te krijgen dan een koe in de juiste conditie. Na afkalven ontwikkelen ze vaker slepende melkziekte en zijn vatbaarder voor ontstekingen zoals in de baarmoeder of in het uier.

Melkvee Conditiescore Rund Runderen Conditie score veehouder boer koe koeien
Conditiescore conditie score veehouder vee veeboer veeboeren lactatie koe koeien melk

Om te voorkomen dat een koe vet afkalft moet het rantsoen in de tweede helft van de lactatie al worden gestuurd. Koeien in een royale conditie worden afgeremd in de verstrekking van krachtvoer, koeien die te schraal zijn dienen juist wat extra te krijgen. Tijdens de droogstand dient de conditie van de koe zo constant mogelijk te blijven, alleen schrale koeien mogen nog in conditie toenemen. In de laatste twee weken voor de verwachte afkalfdatum moet de koe alvast wennen aan het voer van de hoogproduktieve koeien. Daarnaast is de mineralenvoorziening van groot belang. Sommige problemen rond het afkalven kunnen door toediening van de juiste mineralen worden voorkomen of beperkt.

De conditiescore is een hulpmiddel om te bepalen of een koe in de juiste conditie is. Zoals uit het voorgaande blijkt moet je ook het lactatiestadium van de koe weten. We relateren de conditie aan het aantal dagen na afkalven. Het verloop van de conditiescore is ook belangrijk, het dient daarom regelmatig te worden uitgevoerd, bijvoorbeeld na het ontvangen van de uitslagen van de melkcontrole.

Uitvoering conditiescore
We beoordelen de conditie aan de hand van de vetreserve van de koe. Dit doen we door met de hand te voelen hoeveel vet zich naast de staartbasis bevindt in de zgn koekoeksgaten. Op deze manier kunnen we snel een groep koeien scoren. Dit gaat het gemakkelijkst wanneer de koeien aan het voerhek vast staan.

We voelen dus naar de hoeveelheid vet aan weerszijden van de staartbasis en geven een score tussen 1 en 5. Een score 1 hoort bij een broodmagere koe, een score 5 bij een moddervette koe. Een koe rond het afkalven dient een score van 3 tot 3,5 te hebben.

Soms lijkt het of een koe zelf heel dik is, maar weinig vet bij de staart heeft. Dan kan bijvoorbeeld in de vang gevoeld worden hoeveel vet zich daar bevindt (slagersgreep). Vaak blijkt dat ook daar relatief weinig vet aanwezig is. Dit zie je vaak bij forse melktypische koeien die een zeer goede pensvulling hebben en daardoor wel dik lijken, maar niet vet zijn.

We kijken eigenlijk nauwelijks naar de bespiering van een koe. Bespiering is namelijk erfelijk bepaald. Door te kijken naar de vetreserve kun je ook melkvee van verschillende rassen vergelijken.

In de volgende grafiek zien we het normale gewenste verloop van de conditie in het verloop van de lactatie. Een koe mag eigenlijk nooit meer dan een punt conditie verliezen. Om dat in de gaten te houden is regelmatig conditiescoren nodig.